Gisteren verzamelde een talrijk publiek zich op de Groentenmarkt in Oostende voor een ’muzikaal-literaire middag rond Joseph Roth en Oekraïne’, een organisatie van TAZ, het Joseph Roth Genootschap en onvermoeibare Els Snick.

Koen Peeters las als eerste een fragment uit ‘Aardbeien’, over het vooroorlogse, ongeschonden universum van Roth’s geboortestreek rond Brody:

‘De herfst bestond bij ons uit vloeibaar goud en vloeibaar zilver, uit wind, zwermen raven en licht vriesweer. De herfst duurde bijna net zo lang als de winter. In augustus werden de bladeren geel en op de eerste septemberdagen lagen ze al op de grond. Niemand veegde ze bij elkaar. Ik heb pas in het westen van Europa gezien dat men de herfst in keurige hoopjes afval bij elkaar veegt.’

Dit romanfragment werd gered uit het archief van uitgeverij Kiepenheuer in Berlijn na de inbeslagneming door de Gestapo en pas in 1974 postuum gepubliceerd.

Nog even liet de zomerzon zich zien. De zeewind schudde stevig aan de omliggende bomen. De Noordzee Brassband speelde een snelle Oekraïense dans.

Terwijl Gerda Dendooven voorlas uit ‘Spoken in Moskou’ tikten de eerste druppels op de omliggende tafels en haastten de boekverkopers zich om hun boeken af te dekken onder lange repels doorzichtig plastic. Er volgde een intermezzo met muziek en een tekst over de oorlogsinvaliden in Lemberg (Lviv) in 1924, gebracht door Luc Muylaert. De hemelsluizen draaiden open. Zijn A4-tjes werden een doorweekte, slappe vod, maar hij las onverstoord verder:

‘Het begon te regenen en niemand opende zijn paraplu, hoewel velen er een bij zich hadden. Het regende harder en er stak een wind op, en boven de lijkstoet, vlak voor de jongen in het witte hemd die het matglanzende metalen kruis droeg, dreef een donkerblauwe wolk, getand, massief en zwaar, en strekte zich vooraan uit in een punt, als een afgebroken wijsvinger om de kreupelen de weg naar de begraafplaats te wijzen.’

Jeroen Olyslaegers las uit Radetzkymars over de toewijding voor de Oostenrijkse Keizer, waarna de bekende muziek weerklonk. Els en Nikkie Van Lierop zetten een aanstekelijk Keizerlijk dansje in.

Al die schone en sterke indrukken gaan me ongetwijfeld beïnvloeden bij de illustraties die ik op dit moment maak voor een nieuwe Joseph Roth-vertaling over de grensconflicten in Oost-Europa na de Eerste Wereldoorlog. Wordt vervolgd.

Koen Broucke